Það er þyngra en tárum taki að horfa uppá hvernig íslenskur sjávarútvegur hefur skilið eftir sig slóð eyðileggingar vítt og breitt um hinar dreifðu byggðir þessa lands.
Nánast öll sjávarþorp og bæir hafa orðið fyrir barðinu á fiskveiðistjórnunarkerfinu. Öll vitum við hvernig einstaka útgerðarmenn hafa í gegnum árin og áratugina ekki vílað fyrir sér að selja kvótann frá sér og labba í burtu með jafnvel milljarða króna í vasanum.
Þessir sömu útgerðarmenn víla ekki heldur fyrir sér að skilja fólkið og heilu sveitarfélögin eftir bjargarlaus þar sem stór hluti lífsviðurværis fólksins og sveitarfélaganna er kippt í burtu á einni nóttu.
Eins og áður sagði eru fjölmörg þorp og sveitarfélög á landsbyggðinni sem hafa lent í klónum á græðgisvæðingunni í kringum framsalið á aflaheimildum og sum þessara sveitarfélaga hafa ekki enn jafnað sig eftir að allur kvótinn hafði verið tekin í burtu í skjóli græðginnar.
Það er svo sorglegt að stjórnmálamenn skuli láta þessa hluti átölulaust enda er skýrt kveðið á í 1 gr. laga um stjórn fiskveiða að nytjastofnar á Íslandsmiðum eru sameign íslensku þjóðarinnar. Markmið laga þessara er að stuðla að verndun og hagkvæmri nýtingu þeirra og tryggja með því trausta atvinnu og byggð í landinu.
Takið eftir, tryggja með því trausta atvinnu og byggð í landinu! Hvað skildu útgerðarmenn vera oft búnir að kolbrjóta þessa lagagrein? Mér er mjög hugleikið hvernig farið hefur verið með okkur Akurnesinga hvað þetta varðar, en ítreka að fjölmörg önnur sveitarfélög hafa einnig farið gríðarlega illa út úr þessu kerfi.
En árið 2004 voru 350 manns sem störfuðu við veiðar og vinnslu á Akranesi hjá Haraldi Böðvarssyni og þetta sama ár voru 170 þúsundum tonna landað í Akraneshöfn og þetta fyrirtæki greiddi 2,2 milljarða í laun. Í dag er allt farið! Hvar er samfélagsleg ábyrgð útgerðarmanna? Og munum að markmið laganna er m.a. að stuðla að verndun og hagkvæmri nýtingu þeirra og tryggja með því trausta atvinnu og byggð í landinu.
Hugsið ykkur að fyrir 25 árum Þá störfuðu 9.600 manns í fiskvinnslu á Íslandi en árið 2018 var þessi tala komin niður í 2.900 sem þýðir að fiskvinnslustörfum í fiskiðnaði hefur fækkað um 6.700 á 25 árum!
Vissulega geri ég mér grein fyrir að tækniframfarir eiga að sjálfsögðu einhvern þátt í þessari fækkun en alls ekki alla, enda hefur samþjöppun á aflaheimildum verið gríðarleg á undanförnum árum þar sem stór hluti aflaheimilda er kominn á örfáar hendur.
Einnig er með algjörum ólíkindum að við skulum heimila að verið sé að flytja 42 þúsund tonn af óunnum fiski erlendis. Rifjum upp aftur 1. gr. laga um stjórn fiskveiða en þar segir: „hagkvæmri nýtingu þeirra og tryggja með því trausta atvinnu og byggð í landinu.“
Er verið að tryggja trausta atvinnu og byggð í landinu með því að flytja 42 þúsund tonn óunninn á erlenda markaði? Nei, að sjálfsögðu ekki og ljóst að ef þessi 42 þúsund tonn yrði unnin hér á landi væri hægt að skapa hundruð fiskvinnslustörf fólkinu og sveitarfélögunum til mikilla hagsbóta.
Rifjum einnig upp að fram til september 2008 var svokallað útflutningsálag uppá 10% á allan fisk sem var sendur óunninn frá landinu, sem þýddi að ef útgerð flutti 100 tonn af óunnum fiski erlendis þurfti útgerðin að leggja 10 tonn í svokallað refsiálag.
Þetta útflutningsálag var til að verja störfin vítt og breitt um landið tryggja atvinnu fólksins og sveitarfélögunum til hagsbóta, en á óskiljanlegan hátt var þetta álag fellt á brott í september 2008 af stjórnmálaflokkum sem horfa fyrst og fremst á sérhagsmuni heldur heildarhagsmuni.
Ég er ekki í nokkrum vafa um að það verður að kalla eftir endurskoðun á lögum um stjórn fiskveiða eins og stjórnmálamenn tala um í hvert sinn sem útgerðarmenn skilja eftir sig blóðuga slóð í hverju sveitarfélaginu vítt og breitt um landið með tilheyrandi atvinnumissi, en þetta gaspur stjórnmálamanna varir rétt í nokkra daga og svo er allt gleymt!
Þetta er óþolandi staða, en það fyrsta sem Alþingi getur gert er að koma á þessu 10% útflutningsálagi þannig að ekki sé verið að flytja atvinnu frá landinu til annarra landa. Við eigum að nýta allar okkar auðlindir til atvinnuuppbyggingar og atvinnusköpunar en það gerum við ekki með því að flytja 42 þúsund tonn af óunnum fiski erlendis.
Verjum atvinnuna, fólkinu, sveitarfélögunum og okkur öllum til hagsbóta!
