Formannsferill Geirs Hallgrímssonar í Sjálfstæðisflokknum einkenndist af miklum óróa innan flokksins en honum tókst ekki að halda traustri forystu í flokknum sem þá var mjög stór. Stöðug átök voru milli Geirs og Gunnars Thoroddsen og einnig milli Geirs og Alberts Guðmundssonar. Það endaði með því að Gunnar myndaði ríkisstjórn árið 1980 fram hjá formanni Sjálfstæðisflokksins og Albert lagði Geir í tvennum prófkjörum flokksins í Reykjavík sem endaði með því að Geir náði ekki kjöri á þing og varð ráðherra án þess að hafa þingsæti.
Vandræðagangur í formannstíð Geirs var því mikill og átakanlegur.
Þegar Geir Hallgrímsson lét af formennsku í flokknum eftir tíu ára feril birti Styrmir Gunnarsson, þáverandi ritstjóri Morgunblaðsins, eftirminnilegan leiðara sem lengi var hlegið að. Geir var á þessum tíma stjórnarformaður Árvakurs sem gefur út Morgunblaðið en fjölskylda hans var einn af stærri hluthöfum útgáfunnar. Styrmir var ávallt lipur þjónn hluthafanna. Þegar Geir hvarf úr formannsstóli Sjálfstæðisflokksins birti Styrmir þennan fræga leiðara og sagði: „Tími stóru leiðtoganna í Sjálfstæðisflokknum er liðinn.“
Með þessum orðum reyndi Styrmir að flokka Geir Hallgrímsson með þeim Ólafi Thors og Bjarna Benediktssyni sem höfðu reynst óumdeildir yfirburðamenn í forystu flokksins, samtals í 36 ár. Með fullri virðingu fyrir Geir, sem var mætur maður, verður ekki sagt að hann hafi átt heima í hópi þeirra Ólafs og Bjarna þegar horft er til óskoraðrar forystu í Sjálfstæðisflokknum.
Í ljósi þess sem síðar kom á daginn reyndust orð Styrmis öfugmæli hin mestu og verður vart minnst með öðrum hætti. Á eftir Geir komu þrír öflugir formenn í Sjálfstæðisflokknum sem verðskulda að vera taldir í fremstu röð forystumanna flokksins í sögulegu samhengi, þeir Þorsteinn Pálsson, Davíð Oddsson og Geir H. Haarde.
Þegar Bjarni Benediktsson tók við formennsku í Sjálfstæðisflokknum af Geir H. Haarde árið 2009 var fylgi flokksins úr síðustu kosningum 36,6 prósent en þegar hann hrökklast nú út úr ríkisstjórn, axlar ábyrgð á fylgishruninu og lætur af formennsku í Sjálfstæðisflokknum er fylgið komið niður í 19,4 prósent og hefur þannig nær helmingast í formannstíð Bjarna. Samt talar hann um úrslit kosninganna þann 30. nóvember sl. sem varnarsigur!
Eftir að Bjarni ákvað að víkja hafa ýmsir keppst við að mæra hann með ýmsum hætti án þess að hafa hugfast hið fornkveðna, að oflof er háð. Enginn hefur gengið eins langt í kjánalegu og innstæðulausu hrósi og náfrændi Bjarna, öldungurinn Björn Bjarnason. Hann segir m.a. á vef sínum: „Bjarni hefur verið áhrifamesti flokksforingi landsins frá kjöri 2009.“ Reitt er hátt til höggs. Þessi orð standast hins vegar enga skoðun. Skyldi Steingrímur J. Sigfússon ekki hafa verið áhrifamesti flokksforinginn á árunum 2009 til ársins 2013 þegar hann réði nær öllu sem hann vildi ráða? Trúlega hefur Sigmundur Davíð Gunnlaugsson verið sá áhrifamesti eftir að hann tók við sem forsætisráðherra árið 2013 og tæpast verður fram hjá því litið að Katrín Jakobsdóttir var ótvíræður leiðtogi vinstri stjórnar sinnar frá árinu 2017 og allt þar til hún hvarf af vettvangi stjórnmálanna á síðasta ári. Þetta virðist hafa farið fram hjá Birni, náfrændanum.
Björn lætur þess getið í skrifum sínum að Sjálfstæðisflokkurinn hafi klofnað með tvennum hætti í formannstíð Bjarna frænda hans. Vart getur það talist til afreka hjá Bjarna Benediktssyni að hafa ekki haft lag á að halda flokki sínum saman. Björn segir „jaðarflokka“ hafa klofnað frá Sjálfstæðisflokknum. Þar á hann við miðjuhægriflokkinn Viðreisn og hægri flokkinn Miðflokk. Þessir „jaðarflokkar“ fengu samtals 29 prósenta fylgi í síðustu kosningum en sjálfur Sjálfstæðisflokkurinn einungis 19 prósent. Þetta er hin óumdeilda staða sem Björn Bjarnason og aðrir gamlir flokkseigendur í Sjálfstæðisflokknum geta ekki horfst í augu við. Að mati Björns frænda er ekki að sjá að Bjarni hafi gert nein mistök. Fólkið sem hefur leyft sér að andæfa honum og gagnrýna störf hans innan flokks og utan er stimplað „undirmálsmenn“ sem þrífast á níði. Æ, æ, hve dapurlegt ramakvein.
Í minningarorðum Björns Bjarnasonar um frændann talar hann um „allt sem hefur áunnist á glæsilegum og mögnuðum stjórnmálaferli hans.“ Væntanlega lítur hann svo á að „tími stóru leiðtoganna“ sé nú endanlega liðinn undir lok í Sjálfstæðisflokknum.
Þorgeir Eyjólfsson, fyrrum framkvæmdastjóri Lífeyrissjóðs verslunarmanna, birtir merkilega grein í Morgunblaði helgarinnar. Hann viðurkennir þar að það hafi verið erfið ákvörðun hjá honum að kjósa ekki Sjálfstæðisflokkinn í kosningunum 30. nóvember í fyrst sinn í meira en hálfa öld. Fyrir því eru margar ástæður sem hann rekur í greininni. Hann bendir meðal annars á að ríkisfjármálin hafi verið tekin lausatökum á annan áratug og frá 2017 hafi ríkisútgjöld vaxið um 40 prósent á föstu verðlagi. Hann nefnir einnig að húsnæðismálin hafi setið á hakanum, málefni innflytjenda verið í ólestri, menntamálin í uppnámi, samgöngumál hafi drabbast niður og virkjanaframkvæmdir dregist úr hömlu. Fleira nefnir hann en grein hans má lesa hér.
Þorgeir Eyjólfsson var einn helsti áhrifamaður innan lífeyrissjóða á Íslandi í aldarfjórðung á miklum uppbyggingarárum sjóðanna. Orð Þorgeirs eru að sönnu marktæk. Hann rekur í grein sinni sitthvað sem farið hefur úrskeiðis hjá ríkisstjórnum síðari ára. Hann kallar eftir breyttum starfsháttum nýrrar forystu til að unnt verði að kjósa Sjálfstæðisflokkinn að nýju. Í orðum hans felst mikil yfirvegun.
- Ólafur Arnarson.
