Sú spurning vaknar æ oftar á vesturlöndum hvort treysta megi Bandaríkjunum í sama mæli og áður. Ísland hefur ríka ástæðu til að vera á varðbergi í þessum efnum. Í þjóðaröryggisstefnu Íslands segir afdráttarlaust að varnarsamningurinn við Bandaríkin sé lykilatriði við varðveislu fullveldisins.
Samningur við erlenda þjóð um hervarnir verður að byggjast á gagnkvæmu og óskoruðu trausti. Á sínum tíma hótaði Ísland að rifta varnarsamningnum ef Bandaríkin féllust ekki á að hafa hér tiltekinn fjölda orrustuflugvéla. Eftir nokkurra ára þóf svöruðu Bandaríkin með því að fara fyrirvaralaust með allan varnarviðbúnað frá Keflavíkurflugvelli.
Ísland ákvað að standa ekki við hótunina um að rifta varnarsamningnum. Það var skynsamlegt. Satt best að segja var hótunin alltaf dæmi um lélegt stöðumat.
Nú vilja Bandaríkin koma á ný og bjóða um leið fríverslunarsamning. Bandaríkin hafa skýr markmið. Ríkisstjórn Íslands fagnar þeim en hefur þó ekki sett sér nein sjálfstæð markmið í þessum samskiptum í ljósi nýrra aðstæðna. Það er umhugsunarefni.
Í stríðsátökunum í Sýrlandi voru Kúrdar traustustu bandamenn Bandaríkjanna. Fyrir nokkrum dögum ákváðu Bandaríkin að stinga þá í bakið með því að leyfa Tyrkjum að fara með her gegn þeim. Sólarhring síðar hótuðu Bandaríkin að leggja efnahag Tyrklands í rúst ef þeir gengju of langt gagnvart Kúrdum. Allar voru þessar yfirlýsingar gefnar með tilvísun í mikla og óviðjafnanlega visku valdhafanna.
Nýlega kom í ljós að Bandaríkin hafa bundið skuldbindingar sínar gagnvart Úkraínu leynilegum skilyrðum. Til þess að hernaðaraðstoð verði virk þurfa úkraínsk stjórnvöld að beita réttarkerfinu gegn mögulegum mótherja forseta Bandaríkjanna. Skammt er síðan Bandaríkin freistuðu þess að hafa bein áhrif á framgang réttvísinnar í Svíþjóð. Og þau vildu á sama tíma kaupa Grænland.
Í loftslagsmálum vinna Bandaríkin gegn markmiðum annarra ríkja sem aðild eiga að Norðurskautsráðinu. Í Evrópu vinna Bandaríkin að því að sundra samstarfi þjóðanna í efnahags- og viðskiptamálum. Þetta samstarf hefur reynst Íslandi happadrjúgt eins og sjá má í nýrri skýrslu um árangurinn af aðildinni að innri markaði Evrópusambandsins í gegnum EES-samninginn. Aðildin hefur verið ein af helstu stoðum efnahagslegs fullveldis landsins.
Í vor sem leið flutti formaður Viðreisnar, Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, þingsályktunartillögu um fræðilega skoðun á því hvernig Ísland getur best tryggt pólitíska og efnahagslega stöðu sína á alþjóðavettvangi í ljósi breyttra aðstæðna. Og nú hefur formaður Samfylkingarinnar, Logi Einarsson, óskað eftir upplýsingum um samskipti ráðherra og embættismanna við ríkisstjórn Bandaríkjanna.
Hér eru formenn flokka sem stutt hafa varnarsamstarfið og aðildina að Atlantshafsbandalaginu að taka frumkvæði í nauðsynlegri umræðu sem meðal annars leiðir af þverrandi trausti í garð Bandaríkjanna hér eins og annars staðar. Fram til þessa hefur ríkisstjórnin hins vegar talað um samskiptin við Bandaríkin eins og ekkert hafi breyst og engar spurningar séu uppi um trúverðugleika þeirra, engin álitamál um gagnkvæma hagsmuni og engar efasemdir um sameiginleg gildi.
