Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi hafa nú birt enn eina pantaða grátskýrsluna um atvinnugreinina sem er ætlað að koma í veg fyrir að sjávarútvegur greiði eðlilega leigu fyrir afnot af sjávarauðlind þjóðarinnar, sem er samkvæmt lögum sameign þjóðarinnar allrar. Útgerðin hefur unnið að því sleitulaust um árabil að kasta eign sinni á þessa dýrmætu sameign allrar þjóðarinnar. Því er haldið fram í skýrslunni að veiðigjald sé skattur sem er beinlínis rangt vegna þess að veiðigjald er ekkert annað en leiga sem sjávarútvegurinn greiðir fyrir afnot af eign íslensku þjóðarinnar.
Það mætti líkja þessu við það þegar atvinnufyrirtæki greiðir húsaleigu fyrir afnot af atvinnuhúsnæði sem er í eigu annars aðila. Ef t.d. Hagkaup og Bónus vilja stunda viðskipti í Kringlunni, sem er í eigu fasteignafélagsins Reita, þá verður verslunarfyrirtækið að greiða húsaleigu fyrir afnot af húsnæði fasteignafélagsins annars getur verslunarfyrirtækið ekki stundað þarna viðskipti. Og víst er að ekkert annað en sanngjörn markaðsleiga kemur til greina. Engum hefur enn þá dottið í hug að líta á þessa húsaleigu sem viðbótartekjuskatt á verslunarfyrirtækið.
Einnig kemur stjórnendum Hagkaups og Bónuss ekki til hugar að þeir geti fengið vörur til endursölu í verslunum sínum án þess að greiða fullt heildsöluverð fyrir þær vörur. Þeir líta ekki á það sem viðbótarskattheimtu að þurfa að kaupa kjöt og mjólkurvörur af afurðastöðvum til endursölu í verslununum.
En í hinni pöntuðu skýrslu sem Samtök í sjávarútvegi hafa fengið Ragnar Árnason, vildarvin sinn sinn til áratuga, til að taka saman er einmitt hamrað á því að um virkan 58 prósenta tekjuskatt sé að ræða þegar kemur að veiðigjöldum sem greidd eru fyrir afnot af auðlind þjóðarinnar. Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi og forveri þess, LÍÚ, hafa um langt árabit lagt áherslu á styðja vel við Háskóla Íslands og um árabil kostuðu hagsmunasamtökin sérstaka prófessorsstöðu í háskólanum. Þjónkun hagfræðideildar HÍ og prófessora þar við sérhagsmuni útgerðarinnar á sér því langa sögu. Því hefur verið haldið fram að LÍÚ/SFS geti pantað álit og skýrslur frá prófessorum hagfræðideildar að vild.
Ástæða þess að Samtök í sjávarútvegi fóru af stað núna til að fá fram á sjónarsviðið pantaða skýrslu um það hve veiðigjald veiki íslenskan sjávarútveg er sú að matvælaráðuneytið hefur haft uppi áform um að leggja fyrir Alþingi frumvarp um sjávarútveg þar sem m.a. var gert ráð fyrir talsverðri hækkun veiðigjalda sem eru allt of lág og hafa verið skammarlega rýr í tekjuöflun ríkisins.
Niðurstaða skýrslunnar er grátur vegna stöðu sjávarútvegs á Íslandi sem með hækkun veiðigjalda upp í fjárhæð sem frekar gæti orðið sátt um meðal eigenda sjávarauðlindarinnar – þjóðarinnar, kjósenda á Íslandi – gæti farið á hliðina að mati skýrsluhöfunda. Til að byrja með gæti verið ráð að tvöfalda veiðigjöldin og sjá svo til með enn frekari hækkanir. Landsmenn vita alveg hver er raunveruleg staða sjávarútvegs hér á landi. Ekki þarf annað en líta í kringum sig til að sjá hvernig sjávarútvegsfyrirtæki hafa sópað til sín eignum og atvinnufyrirtækjum í mörgum atvinnugreinum. Ekki bara í sjávarútvegi. Ein af skýringunum er sú að sjávarútvegur hefur „sparað“ sér gífurlegar fjárhæðir með því að sleppa óeðlilega vel frá greiðslu veiðigjalda fyrir leigu fyrir afnot á sameiginlegri auðlind þjóðarinnar.
Í pöntuðu skýrslunni er því haldið fram að veiðigjöld dragi úr þjóðarframleiðslu og hagvexti og tekjur ríkissjóðs hafi einnig lækkað og muni halda áfram að lækka enn frekar verði veiðigjaldi haldið áfram – að ekki sé talað um ef það hækki í átt að einhverju sem talist getur sanngjarnt og eðlilegt. Málflutningur af þessu tagi stenst enga skoðun. Eðlileg gjaldtaka fyrir afnot af þjóðarsameigninni dregur ekki úr þjóðarframleiðslu eða hagvexti – hún tryggir einungis að arðurinn af auðlindinni renni í meiri mæli til eigenda auðlindarinnar en endi ekki óskiptur í vasa þeirra sem fá að nýta hana.
Á næstu mánuðum má vænta umræðna á Alþingi um stefnu varðandi veiðigjald á Íslandi. Þá verður stjórnarandstaðan að tryggja að núverandi gæslumenn sægreifanna á Alþingi komi fram og sýni sitt rétta andlit þegar kemur að þessum málaflokki. Fyrir næstu kosningar þurfa kjósendur að vita hverjir það eru sem vilja halda áfram að gefa fámennum hópi sægreifa ódýrt aðgengi að sameiginlegri auðlind allrar þjóðarinnar og hafa þar með umtalsverðar tekjur af ríkissjóði.
Um þetta þarf að kjósa í komandi kosningum og sú ríkisstjórn sem tekur svo við verður að hafa kjark til að verðleggja leigu á þessari auðlind með sanngjörnum hætti, landsmönnum öllum til hagsbóta. Stjórnmálamenn sem ætla ekki að ganga erinda grátkórs sægreifanna mega ekki láta ófyrirleitinn áróður samtaka þeirra villa sér sýn með falsrökum og pöntuðum falsskýrslum.
- Ólafur Arnarson
